Tifo nedir?
Salmonella türü bakterinin neden olduğu, sıklıkla kirli içme suları ve yiyeceklerle bulaşan yaygın ve mikrobik bir hastalıktır. Tifoya neden olan bakterilerin rezervuarı insandır. Bulaşma yolu genelde ağızdır. vücuda girdikten 1-2 hafta sonra hastalık ortaya çıkar. Diğer adı enterik ateş olan tifo; baş ve karın ağrısı, yüksek ateş, göğüs ve karında lekeler, nabzın azalması gibi bulgularla kendini belli eder. Beyin, akciğer, böbrek, kalp gibi bir çok organı ve kulaktaki sinirleri etkiler. Bazı hastalıklara ya da rahatsızlıklara yol açabilir.
Gelişmekte olan ülkelerde sık ve salgın şeklinde ortaya çıkan bir hastalık olan tifoya, dünyada her yıl 15-20 milyon kişi yakalanmaktadır. Bu yeni tifo vakalarından bir kısmı ölümle sonuçlanmaktadır. Gelişmiş olan ülkelerde hem besinler yeterince temizlenmekte ve iyi bir şekilde hazırlanmakta, hem de sağlık açısından alt yapı çok iyi olduğu için, tifo vakaları nadir görülür. Turistler ve göçler, hastalığın bu ülkelerde görülmesinin sebeblerinden biridir.
Tifo mikrobu nedir?
Salmonella çomak şeklinde bir mikroptur. Bu mikrobun yaşayabildiği tek canlı insandır. Bu mikrop, hastaların kanlarında, idrarlarında ve dışkılarında, tükürüklerinde bulunur. Bu mikrobu taşıyan kişiler etrafa bunu yayarlar. Bulaşıcıdır ve tifolu kişilerden başkalarına geçebilir. Kirli su ve besinlerin alınması sonucu bulaşır.
Tifo belirtileri nelerdir ?
Öncelikle hastalığın genel belirtilerini özetleyelim ve daha sonra bu belirtilerin, hastalığın hangi dönemlerinde ve nasıl ortaya çıktığına bakalım.
Belirtileri:
yorgunluk, baş ağrısı, ishal ya da kabızlık,
ateşin yükselmesi,
nabzın azalması, tansiyonun düşmesi,
hastalık başladıktan birkaç gün sonra karın ve gögüste ortaya çıkan kırmızı lekeler,
burun ve barsak kanamaları,
iştahsızlık ve kilo kaybı,
karın ağrısı,
ayrıca bazı olgularda dalak büyümesi,
Tifo genelde 4 hafta sürer. İlk başlarda iştahsızlık, yorgunluk ve baş ağrısı şeklinde seyreder ve ateş hafif yüksektir. 1. haftanın sonuna doğru ateş 40 dereceye kadar çıkar. Karın ağrısı oluşur. Baş ağrısı artar ve sürekli hale gelir. Hasta kendini çok yorgun hisseder. Hastanın vücudu kurudur ve terlemez. Bazı vakalarda burun kanaması da olabilir.
Bu haftadan sonra hastalık en şiddetli halini alır. Ateş çok fazla yükselmiştir. Belirtiler süreklidir ve kişi çok yorgundur. Karın ve sırt bölgesinde görülen kırmızı lekeler, bu dönemde ortaya çıkar. Hasta, hayattan biraz soyutlanmıştır. Zekasını kullanamaz ve yüzü donuk bir hal alır. Hiç bir şey yemek istemez. Hastanın dışkısında kan görülebilir. Son hafta hastalığın belirtileri kaybolmaya başlar ve hastanın ateşi normale döner.
Tifo ya neler neden olur?
Yiyeceklerin yeteri kadar temizlenmemesi ya da kirli suların içilmesi sonucu bu bakteri vücuda alınır. Ağız yoluyla alınan mikrop, mideye geldiğinde burada yaşayamaz. Midenin asitli olması bu mikrobun yaşamasını engeller ve mikrop burada ölür. Midede oluşan bazı rahatsızlıklardan sonra (mide asidinin azalması gibi) mikroplar, bu durumdan korunurlar. Ayrıca bol sıvı ya da besinlerle alındığında yine yaşamlarını sürdürebilirler. Bu bakteri yeterli düzeye ulaştığında, tifoya neden olur. Ayrıca hastalıklı ya da taşıyıcı kişilerin dışkılarıyla temas sonucu bulaşma gerçekleşir. Taşıyıcı bir kişinin hazırladığı besinlere mikrobu bulaştırması ve bu besinlerin tüketilmesiyle hastalık bulaşabilir.
Tifoya kirli el hastalığı denmektedir. Bu yüzden ellerin yıkanması hastalığın bulaşmasını önlemek için çok önemlidir. Hastanın dışkılarının, yatak eşyalarının temizlenmesiyle de bulaşmanın önüne geçilebilir.
Tifo tanısı nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve yapılan bazı tetkikler sonucu tifo tanısı konur. Kolay ve ucuz bir yoldur. Kan, idrar, dışkı kültürü yapılır ve bu mikrobun olup olmadığı araştırılır. Eğer yapılan kültür sonucu bakteri üreyebiliyorsa, kişi tifo hastası demektir. Fakat doktora başvurmadan önce antibiyotik kullanmamak gerekir. Yoksa bu bakterilerin üremesi gözlenemez.
Tifo tedavisi nasıl yapılır ?
Tifo, başka tehlikeli rahatsızlıklara yol açtığından, ölümcül olabilir. Mide kanaması, damar iltihabı, dolaşım yetmezliği gibi sorunlara neden olabilir. Tifo, tedavi edildiği takdirde bu sorunların oluşma riski ve ölüm oranı çok azalır.
Tifo hastalarına ilaç tedavisi uygulanır. Bakterileri yok etmek için antibiyotik tedavisi uygulanır. En çok tercih edilen kloromfenikoldür. Böylece yaklaşık 3 gün içinde ateş kontrol altına alınır. Ampisilin, amoksisilin antibiyotikler de kullanılır. Hamileler ve çocuklar için farklı tür antibiyotik tercih edilir. Bunların hepsi, doktorunuzun sizin durumunuzu göz önüne alarak önereceği ilaçlardır.
Ayrıca beslenmeye dikkat edilmelidir. Alınan besinler protein ve karbonhidrat ağırlıklı olmalıdır.
Tifo dan nasıl korunabilirsiniz?
içme sularınızın temiz olmasına özen gösteriniz.
yiyeceklerin, meyve ve sebzenin iyice yıkamanız gerekir.
bu bakteriye karşı aşı geliştirilmiştir. Yüzde yüz koruma sağlamasa da yapılması gereklidir.
